"μικρές και αργές λύσεις"

"Αγάλι-αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι"

Στη σύγχρονη κοινωνία όπου η κουλτούρα των επιχειρήσεων έχει καθιερώσει τις αξίες της (ανταγωνισμός, κέρδος, ανάπτυξη, κτλ) μέσα στη ζωή των πόλεων, η σχεδιαστική αρχή της Διαρκούς Καλλιέργειας (περμακουλτούρας, αει-καλλιέργειας) "small and slow solutions" (μικρές και αργές λύσεις), ακούγεται εξωπραγματική. Εχουμε μάθει να θέλουμε τα πράγματα γρήγορα και μεγάλα. Ζούμε με τα ιδανικά της ταχύτητας, της ποσότητας και του μεγέθους. Γρήγορα αυτοκίνητα, γρήγοροι υπολογιστές, ταχεία εκμάθηση, γρήγορο φαγητό, μεγάλα σπίτια, μεγάλα γραφεία, μεγάλα αυτοκίνητα με πολλά κυβικά, μεγάλο βιογραφικό, μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων, μεγάλα κτήματα με μεγάλη απόδοση ανά στρέμμα... Εντυπωσιαζόμαστε με το μέγεθος, το πλήθος, την ποσότητα, και με την ταχύτητα. Τα θέλουμε όλα τώρα, και πολλά. Χωρίς καμία επίγνωση των συνεπειών (η ταχεία ανάπτυξη των κυττάρων στο σώμα μας από την ιατρική ονομάζεται καρκίνος, για παράδειγμα, αν θέλουμε να δούμε τα πράγματα σε ανθρώπινη διάσταση).

Τελευταία ακούω πολλούς ανθρώπους (κάποιους απ' αυτούς σε πνευματικά μονοπάτια, μάλιστα), να απαξιώνουν τα ολοένα και αυξανόμενα Κινήματα Αλλαγής (σχεδιασμού αλλαγής, αλλαγής νοοτροπίας, αλλαγής τρόπου ζωής, αλλαγής τρόπου σχετίζεσθαι με τον συνάνθρωπο και με τη φύση) λέγοντας οτι δεν είναι "μαζικά". Οτι δεν είμαστε, λέει, "αρκετοί". Οτι χρειάζεται να εδραιωθούν αυτές οι ιδέες στον "πολύ κόσμο", κι οτι οι τρόποι ημών των "κινηματιών" δεν είναι αρκετά αποτελεσματικοί... Μάταια μιλώ για το προζύμι, οτι εάν είναι καλό χρειάζεται λίγο για να φουσκώσει ολόκληρο καρβέλι - αυτοί επιμένουν "ναι, αλλά αν δεν γίνει μαζικά, δεν γίνεται τίποτα"!

Αυτό που δεν συνειδητοποιούμε μάλλον, είναι οτι αυτή ακριβώς η κουλτούρα (της ποσότητας και της ταχύτητας) είναι που ευθύνεται για τα περισσότερα προβλήματα του πλανήτη μας: για την εξάντληση των φυσικών πόρων (και την συνεπακόλουθη εξαθλίωση των τοπικών κοινωνιών που εξαρτώνταν από αυτούς), για την κλιματική αλλαγή (περισσότερα αέρια θερμοκηπίου για κάθε πτήση αεροπλάνου, για κάθε γρήγορο αυτοκίνητο, λιγότερη απορρόφηση αερίων θερμοκηπίου για κάθε μεγάλη μονοκαλλιέργεια κτλ), για την υποβάθμιση της δημοκρατίας και την συνεπακόλουθη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (μεγάλες αλυσίδες πολυκαταστημάτων, πολυεθνικές εταιρείες υπεράνω κρατών και δημοκρατικών θεσμών), κτλ. Τα μεγάλα πλήθη χειραγωγούνται μόνο από επιτήδειους δημαγωγούς. Τα μεγάλα σπίτια και τα μεγάλα αυτοκίνητα χρειάζονται παραπάνω ενέργεια από όση θα αναλογούσε στον καθέναν από μας, εάν λογαριάζαμε την πρόσβαση όλων των κατοίκων του πλανήτη μας στην ενέργεια. Τα μεγάλα σουπερμάρκετ/πολυκαταστήματα σβήνουν από το χάρτη τις μικρές  διαφορετικού τύπου τοπικές επιχειρήσεις οι οποίες εξασφάλιζαν την βιοποριστική ανεξαρτησία σε τόσες και τόσες οικογένειες, και μετατρέπουν τους οικογενειάρχες σε εξαρτημένους υπαλλήλους-δούλους. Εχουμε αφηνιάσει μέσα στον κόσμο των ποσοτήτων, των μεγεθών και της ταχύτητας, και ο κάθε άνθρωπος με την ιδιαιτερότητά του (που τον κάνει μοναδικό) έχει χαθεί μέσα στη μαζικότητα. 

Και έρχεται η περμακουλτούρα και μας λέει: "μικρές και αργές λύσεις"!
...Φτιάξε και διαχειρίσου με επιτυχία πρώτα το σπίτι και την αυλή σου, και μετά προχώρα παραπέρα να φτιάξεις το κτήμα και το δάσος και την κοινότητά σου.
...Κάνε την αλλαγή μέσα σου, και μετά ξεκινάς να μιλάς για αλλαγή  στους γύρω σου.
...Ξεκίνα από την οικογένειά σου, από τα παιδιά σου, και μετά πάς στους φίλους και τους συγγενείς. ...Αρχισε με κάτι μικρό, για να μπορείς να το παρατηρήσεις, να αλληλεπιδράσεις μαζί του, να το γευτείς και να το οσμιστείς καλά, να το κατανοήσεις βαθιά, και μετά σιγά-σιγά προχωράς σε κάτι μεγαλύτερο (με την πείρα που θα έχεις αποκτήσει από το μικρό).
Μικρά βήματα, μικρά λάθη. Αργά βήματα, και τα λάθη διορθώνονται χωρίς μεγάλο κόστος ή ξεβόλεμα. 

Σ' έναν μικρό κήπο μπορείς να κάνεις πειραματισμούς οι οποίοι θα σε διδάξουν χίλια πράγματα για τη φύση και τη ζωή - κάτι που δεν μπορείς εύκολα να κάνεις σε 100 στρέμματα μονοκαλλιέργεια πατάτας, για παράδειγμα. Μία ομάδα 10 ανθρώπων "δένει" καλύτερα και βαθύτερα από μία ομάδα με 50 μέλη. Αν θέλεις να μάθεις μία ξένη γλώσσα καλά, δεν φτάνουν τα "ταχύρρυθμα μαθήματα των 40 ωρών την εβδομάδα σε 2 μήνες"- θέλει χρόνο και αφιέρωση  για να μπορούμε να λειτουργήσουμε αποτελεσματικά και να κατανοήσουμε και να αφομοιώσουμε την ουσία και τη λογική της γλώσσας. Βιάζουμε τα παιδιά "να τελειώσουν" μια ή δύο ξένες γλώσσες πριν το λύκειο, μη συνειδητοποιώντας οτι βιάζουμε τους φυσικούς ρυθμούς τους...

Η βιασύνη περιέχει μέσα της τη βία - εμείς από τη μία "θέλουμε έναν κόσμο χωρίς βία", από την άλλη βιαζόμαστε να τον φτιάξουμε! Θέλουμε να δούμε σύντομα μεγάλες αλλαγές στον κόσμο χωρίς να έχουμε ακόμα εδραιώσει αυτές τις αλλαγές μέσα μας. Ο δρόμος των "μικρών και αργών λύσεων" είναι δρόμος προσωπικής ευθύνης, δρόμος προσαρμογής μας στις αλλαγές τις οποίες επιθυμούμε, δρόμος σεβασμού της ελευθερίας (δεν πάς να επιβάλεις σε κανέναν την δική σου αντίληψη), δρόμος περίσκεψης και ωριμότητας, τελικά δρόμος αληθινού ρεαλισμού.

Τα Κινήματα της Αλλαγής όλο και αυξάνονται, όλο και συγκεντρώνουν ακολούθους. Το καρβέλι έχει αρχίσει να φουσκώνει. Αλλά όπως ξέρουν όλοι αυτοί που φτιάχνουν καλό ψωμί, θέλει το δικό του χρόνο.

Σπεύδουμε βραδέως. Και καλά κάνουμε!

"Small and Slow Solutions" The Formidable Vegetable Sound System