Η Ανθισμένη Καστανιά

Δεν έχει εμπνεύσει ποτέ τραγούδια (όπως η ανθισμένη αμυγδαλιά), ή εθνικές αργίες (όπως οι ανθισμένες κερασιές στην Ιαπωνία). Ισως να φταίει οτι το άρωμά της δεν είναι γενικώς ευχάριστο, ίσως να φταίει οτι φύεται σε υψόμετρα που δεν συχνάζουν πολλοί...

Η καστανιά είναι ένα δέντρο μεγάλο, στιβαρό και μακρόβιο - η "καστανιά των 100 αλόγων" στις πλαγιές της Αίτνας στη Σικελία, θεωρείται οτι έχει ηλικία 3000 ετών. Πρόκειται για το αρχαιότερο δέντρο ολοκληρης της Ευρώπης. Στην Ελλάδα το πιο αρχαίο καστανόδασος βρίσκεται στην Οχη (Ν. Εύβοια), σε καθεστώς προστασίας πλέον, αλλά δεν έχω βρει κάπου στοιχεία για την χρονολόγηση του. 

"η καστανιά των 100 αλόγων" γκουάς του Jean-Pierre Houel, 1777 

H καστανιά μας δίνει τα κάστανα, που τα παλιά χρόνια εκτιμώνταν μάλλον περισσότερο από οτι σήμερα. Εκτός από ψητά, βραστά, και γλυκά πάσης φύσεως, οι παλαιότεροι έφτιαχναν και αλεύρι, γιατί το άμυλο του κάστανου είναι γλυκό και πολύ θρεπτικό. Η καστανιά μας δίνει και το καστανόμελο (το ιδιαίτερο αυτό πλούσιο μέλι, που ή το λατρεύεις ή δεν το αντέχεις!). Μας δίνει και το καστανόχωμα, ίσως το πιο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά χώμα. Ολα πλούσια, όλα απλόχερα και γενναιόδωρα.

Τα άνθη της καστανιάς, από μακριά, κάνουν το δέντρο να φαίνεται σαν να έχει μία αύρα φωτεινή, σαν να λάμπει εκεί που το αγγίζει ο ήλιος. Οι ρίζες του πάνε πολύ βαθιά, και ο κορμός του έχει αύλακες βαθιές, σαν να παίρνει το φως από ψηλά και να το διανέμει χαμηλά - ή το ανάποδο. Μετά τα πρώτα 100 χρόνια της ζωής της, οι αύλακες και τα κλαδιά της ανεβαίνουν σπειροειδώς προς τα επάνω. Είναι αληθινά ένας ισχυρός μεσάζων μεταξύ γης και ουρανού. 

Τα δέντρα έχουν προσωπικότητες, οι οποίες και δίνουν την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στα δάση όπου κυριαρχούν. Μέσα στα καστανοδάση νιώθεις τη χαρά της ασφάλειας, της εσωτερικής γαλήνης και της σιγουριάς: "τώρα εδώ είμαι καλά". Το καλοκαίρι, με ανοιχτά παπούτσια, στα πόδια σου μπαίνουν τα αγκάθια των πεσμένων καρπών, και σε κρατούν σε εγρήγορση, αλλά η αναζωογονητική δροσιά του θόλου τους σε κάνει να νιώθεις "σπίτι σου". Οι τεράστιοι κορμοί τους δημιουργούν δέος, αλλά όχι το δέος που φέρει μέσα του το φόβο, το δέος που εμπνέει σεβασμό: ξέρεις οτι είναι οι αρχαίοι σου φίλοι, οι σοφές γιαγιάδες στις οποίες μπορείς να βασιστείς σε ώρα ανάγκης. Ξέρεις οτι θα σε αγκαλιάσουν, θα σε γιατρέψουν, θα σε προστατέψουν, θα σε στηρίξουν. Με ρίζες καλά εδραιωμένες να αντλούν δύναμη από τα σκοτεινά βάθη της γης, τα δέντρα αυτά έχουν τη δύναμη να μας μιλήσουν για το άπλετο φως του ουρανού στον οποίο τείνουν (εδώ μπορούμε να θυμηθούμε τον λωτό, το ιερό άνθος του Βούδα, με τις ρίζες του βαθιά στη λάσπη και το άνθος του επάνω από τα νερά). Μέσα από το σκοτάδι αντλούμε  τη δύναμη για να βγούμε στο φως, και αν καταφέρουμε να βγούμε μέσα από την απόγνωση ανακαλύπτουμε την πίστη μας και γινόμαστε σοφοί (και βοηθοί των συνανθρώπων μας).

Με τα άνθη της καστανιάς ολοκλήρωσε ο Μπαχ τη σειρά των ανθοϊαμάτων του το 1936. Ηταν το τελευταίο λουλούδι. Οι περιγραφές του ιάματος λένε οτι χρειάζεται στους ανθρώπους που διανύουν την "σκοτεινή νύχτα της ψυχής" τους, όταν όλα μοιάζουν χαμένα και δεν υπάρχει ούτε ψήγμα ελπίδας ή φωτός πλέον πουθενά, όταν βρίσκονται στην ύστατη απόγνωση, και νιώθουν την προσωπικότητα και την ίδια την ψυχή τους να διαλύονται. Ισως το ίαμα αυτό να γλύτωνε πολλούς αυτόχειρες στην Ελλάδα της "Κρίσης". Δύσκολο ίαμα, γιατί είναι δύσκολο να διαγνώσεις σε ποιόν να το δώσεις και πότε, μια που οι άνθρωποι που το χρειάζονται περισσότερο έχουν χάσει και την παραμικρή ελπίδα οτι μπορεί να τους δοθεί βοήθεια από οπουδήποτε. Στις (στατιστικά) ελάχιστες περιπτώσεις που το έχω δώσει, από διαίσθηση και μόνο, έχει κάνει την καθοριστική διαφορά: ενεργοποιώντας την πίστη και την ελπίδα ενεργοποίησε τις δυνάμεις του οργανισμού για την ουσιαστική του ίαση. Η λήψη του ιάματος ήταν το σημείο καμπής στη θεραπευτική διαδικασία, αλλά όχι μόνο: επαναφέροντας την πίστη, βοήθησε τους ανθρώπους να πάρουν ξανά τη ζωή τους στα χέρια τους.

Η Φύση μας δίνει όλα όσα χρειαζόμαστε, αν ξέρουμε πού να κοιτάξουμε. Και πάντα μας δείχνει το δρόμο προς τη Ζωή.