Η Μεγάλη Καμπή

*της  Joanna Macy

Η Μεγάλη Καμπή  (the Great Turning) είναι μία μετακίνηση από την Κοινωνία της Βιομηχανικής Ανάπτυξης σε έναν πολιτισμό που συντηρεί τη ζωή.

Fossombronia, φωτογραφία του Σταύρου Αποστόλου

Η Μεγάλη Καμπή είναι ένας χαρακτηρισμός για την ουσιώδη περιπέτεια των καιρών μας: την μετακίνηση από την Κοινωνία της Βιομηχανικής Ανάπτυξης σε έναν πολιτισμό που συντηρεί τη ζωή.

Οι οικολογικές και οι κοινωνικές κρίσεις που αντιμετωπίζουμε προκαλούνται από ένα οικονομικό σύστημα που εξαρτάται από την επιτάχυνση της ανάπτυξης. Αυτή η αυτοκαταστροφική πολιτική οικονομία θέτει τους στόχους της και μετράει την απόδοσή της με όρους αέναης αύξησης εταιρικών κερδών – με άλλα λόγια, με το πόσο γρήγορα μπορούν να εξαχθούν υλικά από τη Γη και να μετατραπούν σε καταναλωτικά αγαθά, όπλα και απορρίμματα.

Υπάρχει μία επανάσταση εν εξελίξει καθώς οι άνθρωποι συνειδητοποιούμε ότι οι ανάγκες μας μπορούν να καλυφθούν χωρίς να καταστρέφουμε τον κόσμο μας. Έχουμε την τεχνογνωσία, τα εργαλεία επικοινωνίας, και τους υλικούς πόρους για να καλλιεργήσουμε αρκετή τροφή, να εξασφαλίσουμε καθαρό νερό και αέρα, και να ικανοποιήσουμε λελογισμένες ενεργειακές ανάγκες. Οι μελλοντικές γενιές, εφόσον υπάρξει ένας κόσμος στον οποίο να μπορούν να ζήσουν, θα ανατρέχουν πίσω στην εποχή μας ως την εποχή της μετάβασης σε μία κοινωνία που συντηρεί τη ζωή. Και πολύ πιθανόν να την ονομάσουν η εποχή της Μεγάλης Καμπής. Συμβαίνει τώρα.

Είτε την αναγνωρίζουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που ελέγχονται από τις μεγάλες εταιρείες είτε όχι, η Μεγάλη Καμπή είναι μία πραγματικότητα. Παρόλο που ακόμα δεν μπορούμε να ξέρουμε εάν θα εδραιωθεί εγκαίρως έτσι ώστε να επιβιώσουν οι άνθρωποι και άλλες σύνθετες μορφές ζωής, γνωρίζουμε ότι βρίσκεται εν εξελίξει. Και επιταχύνεται μέσα από τις δράσεις αναρίθμητων ατόμων και ομάδων σε όλον τον κόσμο. Όταν μπορούμε να το βλέπουμε ως το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η ζωή μας, αυτό μας δίνει διαύγεια και θάρρος.

Οι Τρείς Διαστάσεις της Μεγάλης Καμπής

1. Δράσεις για την επιβράδυνση της καταστροφής στη Γη και στα πλάσματά της

Ίσως αυτή είναι η πιο ορατή διάσταση της Μεγάλης Καμπής. Αυτές οι δραστηριότητες περικλείουν όλη την πολιτική, νομοθετική και νομική εργασία που χρειάζεται να γίνει για να μειωθεί η καταστροφή, μαζί με πράξεις άμεσου ακτιβισμού: μποϋκοτάζ, αποκλεισμοί, πολιτική ανυπακοή, και άλλες μορφές άρνησης. Μερικά παραδείγματα:

* Η καταγραφή των επιδράσεων της Κοινωνίας της Βιομηχανικής Ανάπτυξης στην υγεία και στην Οικολογία

* Οι πιέσεις και οι διαμαρτυρίες ενάντια στον Οργανισμό Παγκόσμιου Εμπορίου και τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες που βάζουν σε κίνδυνο οικοσυστήματα, και υπονομεύουν την κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη 

* Η εκ των έσω καταγγελίες για παράνομες και ανήθικες εταιρικές πρακτικές 

* Οι αποκλεισμοί και οι επιτόπιες καθιστικές διαμαρτυρίες σε τόπους οικολογικής καταστροφής, όπως για παράδειγμα αρχαία δάση που απειλούνται με αποψίλωση ή χώρους εναπόθεσης πυρηνικών αποβλήτων

Η εργασία αυτού του είδους κερδίζει χρόνο. Γλιτώνει από την καταστροφή κάποιες ζωές, οικοσυστήματα, είδη, πολιτισμούς, όπως και κάποια γονίδια, για την βιώσιμη μελλοντική κοινωνία. Αλλά δεν είναι αρκετή για να δημιουργήσει αυτή την κοινωνία.

2. Ανάλυση των δομικών αιτίων και δημιουργία δομικών εναλλακτικών

Η δεύτερη διάσταση της μεγάλης Καμπής είναι εξίσου σημαντική. Για να απελευθερωθούμε κι εμείς και ο πλανήτης από την βλάβη που επιφέρει η Κοινωνία της Βιομηχανικής Ανάπτυξης, πρέπει να καταλάβουμε τις δυναμικές της. Ποιες είναι οι σιωπηρές συμφωνίες που δημιουργούν αισχρό πλούτο για τους λίγους ενώ φτωχαίνουν προοδευτικά την υπόλοιπη ανθρωπότητα; Ποιες διαπλεκόμενες αιτίες μας εξαναγκάζουν να εργαζόμαστε για μία ακόρεστη οικονομία που χρησιμοποιεί τη Γη μας σαν παροχέα και υπόνομο; Δεν πρόκειται για μία όμορφη εικόνα, θέλει δύναμη και πίστη στην δική μας κοινή λογική για να την κοιτάξουμε ρεαλιστικά, αλλά έτσι απομυθοποιούμε τις διεργασίες της διεθνούς οικονομίας. Όταν βλέπουμε πώς λειτουργεί αυτό το σύστημα μπαίνουμε λιγότερο στον πειρασμό να δαιμονοποιούμε πολιτικούς και προέδρους εταιρειών που είναι δέσμιοί του. Και βλέπουμε πως όσο και να φαίνεται παντοδύναμη η Κοινωνία της Βιομηχανικής Ανάπτυξης, είναι συγχρόνως και εύθραυστη: βλέπουμε πόσο εξαρτάται από την υποταγή μας και πόσο καταδικασμένη είναι να καταβροχθίσει τον ίδιο της τον εαυτό. Παράλληλα με το να μαθαίνουμε πώς λειτουργεί το παρόν σύστημα, δημιουργούμε δομικές εναλλακτικές λύσεις. Σε αναρίθμητους τόπους, σαν πράσινα φυντάνια που ξεπετάγονται μέσα από το τσιμέντο και τα μπάζα, ξεφυτρώνουν νέοι τρόποι του οικονομικού και κοινωνικού σχετίζεσθαι. Χωρίς να περιμένουμε τις τοπικές ή εθνικές αρχές να μας προλάβουν, συσπειρωνόμαστε, και αναλαμβάνουμε δράση μέσα στις κοινότητές μας. Καθώς απορρέουν από την δημιουργικότητά μας και την συνεργασία μας με την ίδια τη ζωή, αυτές οι δράσεις μπορεί να φαίνονται περιθωριακές ή αμελητέες, αλλά κρατούν εντός τους τους σπόρους του μέλλοντος.

Κάποιες από τις πρωτοβουλίες αυτής της διάστασης:

· Ομάδες μελέτης και σεμινάρια σχετικά με την Κοινωνία της Βιομηχανικής Ανάπτυξης

· Στρατηγικές και προγράμματα για μη-βίαιη προστασία από τους ίδιους τους πολίτες

· Μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά και πυρηνικά καύσιμα και αντικατάστασή τους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

· Συλλογικές οικιστικές λύσεις, όπως οι οικο-κοινότητες και η συγκατοίκηση (co-housing)

· Κοινοτικοί κήποι, συνεταιρισμοί καταναλωτών, κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, τοπικά νομίσματα, αποκατάσταση λεκανών απορροής…

3. Αλλαγή Συνειδητότητας

Αυτές οι δομικές εναλλακτικές δεν μπορούν να ριζώσουν και να επιβιώσουν χωρίς τις αντίστοιχες βαθιά ριζωμένες αξίες που να τις συντηρούν. Πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτό που θέλουμε και πώς θέλουμε να σχετιζόμαστε με τη Γη και ο ένας με τον άλλον. Απαιτούν, με άλλα λόγια, μία εκ βαθέων αλλαγή της αντίληψης που έχουμε για την πραγματικότητα – και αυτή η αλλαγή συμβαίνει τώρα, σαν γνωσιακή επανάσταση και συγχρόνως σαν πνευματική αφύπνιση.

Αυτές οι βαθιές ενοράσεις και βιώματα που μας καθιστούν ικανούς να κάνουμε μέσα μας αυτή την αλλαγή επιταχύνονται και παίρνουν πολλές μορφές. Ανακύπτουν ως πένθος για τον κόσμο μας, ως αποκάλυψη του πόσο ψεύτικα είναι τα μοντέλα του σκληρού ατομισμού και ο ιδεασμός της διαχωρισμένης ατομικότητας. Ανακύπτουν ως χαρά για τις νέα άλματα της επιστημονικής σκέψης, καθώς ο υλισμός και ο αναγωγικός τρόπος σκέψης δίνουν τη θέση τους στις αποδείξεις ότι το σύμπαν είναι ζωντανό. Επίσης ανακύπτουν στην αναβίωση των παραδόσεων της σοφίας, που μας θυμίζουν ξανά και ξανά ότι ο κόσμος μας είναι ένα ιερό όλον, που αξίζει την λατρεία και την υπηρεσία μας.

Οι μορφές και τα συστατικά αυτής της διάστασης περιλαμβάνουν:

· Τη γενική θεωρία των ζωντανών συστημάτων

· Τη βαθειά οικολογία και το βαθύ και μακρόπνοο οικολογικό κίνημα

· Την πνευματικότητα της δημιουργίας και τη θεολογία της απελευθέρωσης

· Τον στρατευμένο Βουδισμό και παρόμοια ρεύματα σε άλλες παραδόσεις

· Την αναβίωση των παραδόσεων του σαμανισμού

· Τον οικο-φεμινισμό

· Την οικο-ψυχολογία

· Το κίνημα της απλότητας του ζην

Art & Photography by Saara Alhopuro

Οι συνειδητοποιήσεις που κάνουμε στην τρίτη διάσταση της Μεγάλης Καμπής μας σώζουν από το να ενδίδουμε στον πανικό ή στην παράλυση. Μας βοηθούν να αντισταθούμε στον πειρασμό να χώσουμε το κεφάλι μας στην άμμο, ή να εναντιωνόμαστε ο ένας στον άλλον ψάχνοντας για αποδιοπομπαίους τράγους να ρίξουμε επάνω τους το φόβο και την οργή μας.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε εδώ

Μετάφραση: Ελενα Γκώγκου