Το Δάσος που ξυπνά

helleborus odorus cyclophyllus

Μάρτιος μήνας, και η νότια Ελλάδα ανθοφορεί. Βλέπω στις διάφορες ομάδες που είμαι στο φέισμπουκ ανθισμένες ορχιδέες, ανεμώνες, πυρηνόκαρπα, πόες, τα πάντα. Εδώ στο βορρά, σιωπή. Κάποιες κορομηλιές ανθίσανε στην πόλη, κάποιες αμυγδαλιές στα κοντινά χωράφια, κάποιες μανώλιες (από αυτές τις ροζ που βγάζουν πρώτα άνθη και μετά φύλλα) σε σπίτια. Με εξαίρεση το λαμπερό πράσινο του νεαρού σταριού (όπου υπάρχει) και τα σκούρα πράσινα των κωνοφόρων, χρώματα δεν υπάρχουν - ακόμα και όταν λάμπει ο ήλιος, κυριαρχούν οι γαιώδεις τόνοι του καφέ και του γκρίζου.

Αυτήν την ακόμα υπναλέα και σιωπηλή εποχή, ξεσηκώθηκα να πάω ακόμα πιο βόρεια, λίγο πιο κοντά στα σύνορα με τη Βουλγαρία. Είναι ένας τόπος ονομαστός για τα μανιτάρια του, ψηλά πάνω από τη βόρεια όχθη του Νέστου, με λίγα σπίτια, και θέα στο Φαλακρό όρος. Ένα τοπίο που βόσκεται συχνά, αλλά διατηρεί απομεινάρια από το δάσος που ήταν. Ένα τοπίο που κρύβει εκπλήξεις και δώρα.

ανθισμένη φουντουκιά, corylus avellana

Ολη η διαδρομή μέχρι εκεί επιφύλασσε επίσης εκπλήξεις. Ανθισμένες φουντουκιές στα χρυσαφιά, και οι λευκοί κορμοί των σημύδων που φαίνονταν πιο λαμπεροί γιατί δεν είχαν φύλλα να τους κρύβουν. Καθώς ο ήλιος έπαιζε μπαινοβγαίνοντας στα σύννεφα (μέχρι να αποφασίσει να κρυφτεί τελείως), κάποιες ακτίνες του έπεσαν επάνω στις ανθισμένες γιδοϊτιές. Οκ, το όνομα δεν εμπνέει και πολύ, αλλά τα άνθη ήταν εντυπωσιακά. Σταματήσαμε στην άκρη του δρόμου για να τις θαυμάσουμε, να τις αγγίξουμε, να τις φωτογραφίσουμε με το καινούργιο κινητό.

salix caprea

Δρόμοι από δω, δρόμοι από κει, μισοσβησμένες ταμπέλες, υποσχέσεις διαδρομών αγνώστων ακόμα, που κάθε φορά λέμε "να πάμε κι από δω να δούμε πού βγάζει" αλλά ο προορισμός μας είναι πάντα αλλού. Το ευτύχημα είναι οτι κάθε φορά σταματάμε σε διαφορετικά σημεία επάνω στον δρόμο, και κάπως ικανοποιείται η ανάγκη της εξερεύνησης. Αυτή τη φορά ήταν ένα ρυάκι ανάμεσα στις φουντουκιές.

Η γη το χειμώνα σκεπάζεται με ένα παχύ πάπλωμα ξερών φύλλων. Πατάς και είναι μαλακά, φιλικά στο πόδι. Ο απαλός ήχος του νερού ησυχάζει την ψυχή. Το στρώμα των φύλλων διατηρεί το έδαφος ζεστό, και έτσι οι χειμερινές διεργασίες των ριζών και των μυκορρίζων μπορούν να γίνουν χωρίς τον κίνδυνο του πάγου. Αφήνοντας το αυτοκίνητο στην άκρη του δρόμου κάναμε μικρή εξερεύνηση, και πήραμε λίγο παγωμένο νερό από το ρυάκι. 

Το έδαφος είχε ίχνη. Ιχνη ζωής, ίχνη θανάτου, ίχνη μετασχηματισμού. Βρήκαμε οστά αγελάδας σαν λευκά γλυπτά (και κάναμε τη σχετική αναγνώριση και μάθημα ανατομίας, να, αυτό είναι λεκάνη, αυτό είναι τέτοιος σπόνδυλος, αυτό είναι κότσι, κτλ).

Βρήκαμε λευκές πρίμουλες - τα πρώτα λουλούδια της άνοιξης -  πράσινους ελλέβορους, ροζ-μωβ πουλμονάριες (να το το αρχαίο φάρμακο για τους πνεύμονες!), και μία μωβ βιολέτα...

primula vulgaris

pulmonaria officinalis

viola spp

Βρήκαμε νεκρά ξύλα σε διάφορες φάσεις σήψης. Υλη που μεταστοιχειώνεται με τη βοήθεια μικροοργανισμών και μυκήτων και τρέφει το δάσος μέσα από έναν αέναο κύκλο μετασχηματισμού. Θαυμάσαμε την ποικιλία των μανιταριών σε σχήματα, χρώματα, και υφές. Τα μανιτάρια εμπνέουν μυστήριο και φόβο, και γι αυτό δημιουργούν μεγάλη έλξη στον άνθρωπο. Το μεγάλο μάθημα που μας δίνουν είναι οτι στη φύση τίποτα δεν πάει χαμένο. Οι μύκητες είναι οι μεγάλοι ανακυκλωτές, και είναι όμορφοι! 

Με τα πολλά φτάσαμε στον προορισμό μας. Είναι το κοντινότερό μας σημείο που έχει τρέμουσες λεύκες, το Aspen από τα Ιάματα του Μπαχ (που για καλή μας τύχη γίνεται με τη μέθοδο του βρασμού και όχι με τον ήλιο), και αναρωτιόμουν πότε ακριβώς είναι η ανθοφορία του. Προετοιμασμένη οτι μπορεί να μην έχει ξεκινήσει ακόμα ή να έχει ήδη απανθίσει (μια που το κλίμα έχει τρελλαθεί, και στέλνει περίεργα σήματα στο φυτικό βασίλειο), ενθουσιάστηκα όταν πλησιάζοντας είδα τα λούτρινα χνουδωτά άνθη...

populus tremula flowers/catkins

Συνειδητοποίησα οτι η βιοποικιλότητα του τοπίου όπου βρισκόμουν ήταν αρκετά πλούσια για να υποστηρίξει την παρασκευή τουλάχιστον άλλων 7 ιαμάτων του Μπαχ, συν αρκετών άλλων, σε αντίστοιχες εποχές. Αγριοτριανταφυλλιά, δασική πεύκη, βελανιδιά, κληματίδα, αγριμόνιο, αγριομηλιά, καρυδιά, αλλά και σημύδα, κράταιγος, τσαπουρνιά, και ποιός ξέρει τι άλλο. Όρεξη να 'χουμε να ερχόμαστε εκδρομές!

βελανιδιά, quercus robur

συστάδα τρέμουσας λεύκης, populus tremula

Για τις σημύδες θα γράψω σε άλλο ποστ, όπως επίσης και για το ίαμα της τρέμουσας λεύκης. Ο έρωτάς μου για το δέντρο αυτό ήταν κεραυνοβόλος από την πρώτη στιγμή που το αντίκρυσα, και σήμερα έχω δεκάδες λόγους ακόμα να το αγαπώ. Αφήνω αυτό μόνο εδώ: αυτή τη φορά ανακάλυψα και κάτι ακόμα για τη σημύδα. Τα κομμένα κλαδιά της, αφημένα προφανώς καιρό να σαπίσουν, δεν φαίνονταν σάπια. Είχαν κανονικά τον φλοιό τους τον λευκό, άθικτο, σαν να ήταν φρεσκοκομμένα - αλλά πιάνοντάς τα ήταν μαλακά, σαν να είχαν από μέσα ζελέ! Κάποια, μάλιστα, καθώς τα σήκωσα, έφυγε σαν χώμα από μέσα το εσωτερικό τους, κι έμεινε ως περίβλημα ο φλοιός. Και θυμήθηκα οτι διάβασα κάπου πως κάποιοι Ινδιάνοι έφτιαχναν βάρκες με σημύδα επειδή ο φλοιός τους είναι αδιάβροχος.

δασική πεύκη, συστάδα σημύδας μπροστά από βελανιδιές

Φεύγοντας σταματήσαμε να φωτογραφίσουμε αυτή την ανθισμένη κρανιά. Γνωρίζοντας τα άνθη ενός δέντρου ερχόμαστε με κάποιον τρόπο πιο κοντά του. Το άνθος μεταφέρει κάτι λίγο παραπάνω από την ψυχή ενός φυτού, ενός δέντρου. Σαν να λέμε είναι η πεμπτουσία του, ή, ακριβέστερα, είναι η ζωντανή απεικόνιση της πεμπτουσίας του. Γι αυτό και φτιάχνονται ιάματα ψυχής από τα άνθη.

cornus mas, ανθισμένη κρανιά

Και κάπως έτσι, μία συννεφιασμένη Κυριακή αρχές του Μάρτη, γίνεται μία μέρα γνωριμίας και σύνδεσης με τα δέντρα και τα πρώτα άνθη της άνοιξης. Μία μέρα κοντά στη φύση της ζωής.