Μια κοινότητα εν τη γενέσει: Σπιθάρι

Το κάλεσμα έλεγε "κάλεσμα σε εργαστήρι διατροφικής αυτάρκειας και δημιουργία λαχανόκηπου" με τις αρχές της περμακουλτούρας και της βιοδυναμικής, σε μία νέα κοινότητα που δημιουργείται στο Μαραθώνα. Πήγαμε για τη βόλτα, για τους φίλους (που  ξέραμε ότι θα ήταν εκεί), αλλά κυρίως για να δούμε από κοντά "το Σπιθάρι".

gorse (ulex europaeus)

Χρειάστηκε το γκούγκλ για να το βρούμε, μέσα στους χωματόδρομους του καμμένου δάσους του Μαραθώνα, αλλά  το βρήκαμε! Ο δρόμος ανέβαινε και στριφογύρναγε ανάμεσα σε χαμηλά πουρνάρια, αγριελιές, ανθισμένους κίτρινους ράχους (gorse), και πάμπολλα αγριολούλουδα. Φτάσαμε σε μια ξεχερσωμένη ανοιχτωσιά, με ένα περιφραγμένο χώρο στο οποίο έβοσκαν κότες και φωνακλούδες χήνες. Στα πόδια μας ανθισμένα «αστράκια» (star of Bethlehem). Στο βάθος τρία τροχόσπιτα, ένα πρόχειρο κτίσμα από κοντέινερ, κι ένα υπόστεγο. Εκεί ήταν συγκεντρωμένος ο κόσμος.

star of bethlehem (ornithogallum umbellatum)

Αρχικά μας μίλησε ο Φώτης: για την ομάδα Σπιθάρι, για το όραμά τους, για το πώς βρέθηκαν στο Μαραθώνα από την Πλατεία Συντάγματος του προπέρσινου καλοκαιριού, για τα πρακτικά του κτήματος, της χρηματοδότησης, του χώματος. Στέρεο όραμα, σχεδιασμός, κοινές αποφάσεις. Αυτή η φρεσκάδα της νέας κοινότητας, που συναρπάζει και εμπνέει.

Μετά μας μίλησε η Ελενα Συμεωνίδου  για την περμακουλτούρα. Στα ελληνικά αυτό μεταφράζεται ως «αειφόρος καλλιέργεια», και έχουν προταθεί κι άλλοι όροι. Είναι πρωτίστως μία επιστήμη σχεδιασμού του ανθρώπινου ενδιαιτήματος, που σέβεται τη γη και όλες τις μορφές ζωής επάνω σ’ αυτήν και στοχεύει στην αειφορία. Γεννήθηκε από την παρατήρηση του δασικού οικοσυστήματος στη δεκαετία του ’70 από τον Μπιλ Μόλλισον, και την συνειδητοποίηση ότι ο τρόπος ζωής του δυτικού ανθρώπου οδεύει σε αδιέξοδο (στην κατάργηση της ίδιας του της δυνατότητας επιβίωσης). Σε κάθε τόπο που έρχεται να ριζώσει εμπλουτίζεται με στοιχεία και γνώσεις από την παράδοση, τους παλαιότερους. Για παράδειγμα, οι παλιοί φυτεύανε τριανταφυλλιές μέσα στο αμπέλι τους «γιατί άμα χαλάσει η τριανταφυλλιά χαλάει και το αμπέλι» - σήμερα ξέρουμε ότι το ωίδιο πρώτα προσβάλλει την τριανταφυλλιά, οπότε είναι ένδειξη να προστατέψουμε το αμπέλι μας… Και άλλα πολλά. Γυρνάμε στην παράδοση με νέα μάτια και νέα συνειδητότητα.

Το Σπιθάρι στοχεύει στην ενεργειακή και διατροφική αυτάρκεια, και φιλοδοξεί να γίνει μια κοινότητα μετάβασης για ανθρώπους που θέλουν να βιώσουν πώς είναι να ζεις σε μια κοινότητα προκειμένου να ενταχθούν (ή όχι) σε κάποια κοινότητα της αρεσκείας τους. Σ’ αυτό βοηθάει το ότι είναι κοντά στο λεκανοπέδιο της Αττικής, αλλά όχι σε αστικό περιβάλλον. Η ομάδα σχεδιάζει να φτιάξει έναν γεωδεσιακό θόλο ως κέντρο-κοινό χώρο για την κοινότητα, μια λιμνούλα ενυδρειοπονίας, κομποστική τουαλέττα, και φυσικά λαχανόκηπους.

Το σημερινό εργαστήρι θα έκανε ακριβώς αυτό: έναν μικρό λαχανόκηπο κατά τον τρόπο της περμακολτούρας, χωρίς σκάψιμο! Η έμπνευση ήρθε από μία ηλικιωμένη κηπουρό που το σώμα  της δεν την βοηθούσε πλέον για να μπορεί να σκάβει, κι έτσι ανέπτυξε την τεχνική αυτή – η οποία μπορεί άνετα να προσαρμοστεί (σε ύψος, πλάτος, κτλ) και για άτομα με κινητικά προβλήματα που μπορεί να βρίσκονται και σε αμαξίδια… Θεωρητικά, η τεχνική αυτή μπορεί να λειτουργήσει ακόμα  και σε τσιμέντο!

Οριοθετούμε τον κήπο με ότι έχουμε στη διάθεσή μας (τα παιδιά είχαν άφθονη πέτρα), βάζουμε μια στρώση κοπριά, μια στρώση βρεμένο χαρτί, μια στρώση άχυρο, μια στρώση κοπριά ή κομπόστ, άλλη μια στρώση άχυρο, κ.ο.κ., και είμαστε έτοιμοι να φυτέψουμε. Για να φυτέψουμε, κάνουμε μια λακουβίτσα στο άχυρο, παίρνουμε δυό χούφτες χώμα ανακατεμένο με κομπόστ και καλά βρεμένο, και φυτεύουμε. Οι φωτογραφίες ομιλούν:

Οταν μαζεύονται άνθρωποι για να κάνουν μια δουλειά μαζί, γίνεται κάτι μαγικό. Ολοι χαίρονται, όλοι μαθαίνουν, όλοι με κάποιο τρόπο συμμετέχουν (ακόμα κι αυτοί που δεν φαίνεται να "κάνουν κάτι"). Η συνεισφορά όλων είναι σημαντική και πολύτιμη. "We're all necessary for the soup" ("είμαστε όλοι απαραίτητοι για να πετύχει η σούπα"), έλεγε ένας παλιός φίλος που έζησε χρόνια σε κοινότητες ανά τον κόσμο. Ακούγοντας κουβέντες ανάμεσα στα μέλη της νέας κοινότητας, παρατηρήσαμε οτι ο ένας καταγινόταν με τα ξυλουργικά, ο άλλος με τα υδραυλικά, ο άλλος με την πέτρα - χωρίς αυτό να σημαίνει οτι στην "πρότερη" ζωή τους τα παιδιά αυτά έκαναν αυτά τα επαγγέλματα! Απλά ο καθένας είχε βρεί την κλίση του, και αναλάμβανε δράση!

Φυσικά υπήρχε χώρος και χρόνος για τσάι, και μοίρασμα εντυπώσεων και σημειώσεων.

Το μεσημεράκι διακόψαμε για φαγητό: ρεβύθια, ριζότο, ελιές, ντάκος, ντολμαδάκια, μαγειρεμένα με αγάπη σε συνθήκες που κάποιοι μπορεί να ονόμαζαν πρωτόγονες. Εμείς τα ευχαριστηθήκαμε. Το απόγευμα θα γινόταν το μάθημα της βιοδυναμικής με τον Μάριο Δεσύλλα, όπου θα έφτιαχναν το βιοδυναμικό παρασκεύασμα της Μαρίας Τούν. Εμείς, δυστυχώς, δεν μείναμε γι αυτό μια που η οικογένεια φάνηκε να έχει άλλες  ανάγκες και υποχρεώσεις. Νιώσαμε γεμάτοι και ευτυχείς από την ατμόσφαιρα της τόσο νέας αυτής κοινότητας, που είμαστε σίγουροι οτι θέλουμε να την επισκεφθούμε και πάλι! Γυρνώντας πίσω με τον ήλιο του απογεύματος, φωτογραφίσαμε τα ηλιάνθεμα (rock rose) του βουνού.

rock rose (helianthemum mummularium)