Σκέψεις στον κήπο του Απριλίου

Φέτος δεν ήμουνα καλή κηπουρός. Περισσότερο από το να κάνω πράγματα στον κήπο (ή στον αγρό), τις ώρες που πέρασα εκεί πιο πολύ παρατήρησα τα φυτά παρά έκανα κάτι (πέρα από περιστασιακά ξεβοτανίσματα). Οι δουλειές του κήπου πάνε πολύ αργά φέτος, για κάποιο λόγο, ή έτσι μου φαίνεται. Ανακάλυψα οτι μου αρέσει καλύτερα να παρατηρώ, να σκέφτομαι, να θαυμάζω παρά να επεμβαίνω και να κάνω.

Είναι η εποχή που όλες οι νεραντζιές της Αττικής έχουν βαλθεί να μας μεθύσουν με τ' αρώματά τους. Μέχρι και το κέντρο της Αθήνας ευωδιάζει. Οσα νεράντζια δεν έγιναν μαρμελάδα δίνουν χρώμα ζωής. Μικροί ήλιοι. Μικροί ήλιοι είναι και τα άνθη της καλέντουλας που από φέτος ανθίζει επίσης στον κήπο. Τόσο το άνθος όσο και ο καρπός του τόσο πολύτιμου αυτού φυτού είναι mandala.

Φέτος αποφάσισα να κάνω δικό μου λάδι και βάμμα καλέντουλας, από τη χαρά μου που τις έχω να φυτρώνουν εδώ! Μάζεψα και σπόρους, και ήδη έχω δώσει σε φίλους. Μέχρι και στην Ιρλανδία έστειλα σε μία ιντερνετική φίλη! Η καλέντουλα φαίνεται εύκολο φυτό, ανθίζει διαρκώς, σποριάζει και αυτοαναπαράγεται χωρίς πολύ κόπο, και οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι σημαντικές. Στα αγγλικά λέγεται marigold, δηλαδή "ο χρυσός της Μαρίας" (όπου 'Μαρία' στην παράδοση πάντα εννοείται η Παναγία) επειδή ακριβώς έχει τόσες πολλές θεραπευτικές χρήσεις.

Φέτος αναθάρρησε και άνθισε και το σύμφυτο. Πάνω από ένα χρόνο τώρα βγάζει φύλλα, χαίρεται εμφανώς με το πολύ νερό (το έχω φυτέψει δίπλα στο πηγάδι), αλλά τα άνθη του εμφανίστηκαν φέτος.  Μου αρέσουν τα πλατιά του γενναιόδωρα φύλλα. Εκεί κοντά του, μέχρι πέρσι, ήταν μία βαλεριάνα, και σκέφτομαι οτι ίσως να μην τα πήγαιναν καλά τα δυό τους. Η βαλεριάνα πέθανε (όχι χωρίς ν' αφήσει απογόνους σε άλλα σημεία του κήπου, φυσικά), και το σύμφυτο άνθισε.

Τις προάλλες ένας γνωστός είπε σε μια φιλική παρέα, "εγώ τι να φυτέψω, τι να παράγω; όλο τσουκνίδες είναι ο κήπος μου, μόνο παραγωγός τσουκνίδας θα μπορούσα να γίνω!". Σπεύσαμε να του πούμε οτι η τσουκνίδα είναι από τα πλέον πολύτιμα φυτά, τόσο για το χώμα και τα άλλα φυτά, όσο και για τον άνθρωπο. Μας κοίταζε εμβρόντητος. Στην περιοχή μας έχουμε το είδος urtica pillulifera, και είναι ακριβώς η εποχή που βγάζει τους καρπούς της, μικρά μπαλάκια (pilluli στα λατινικά). Την αφήνω συνειδητά να αναπαράγεται στον κήπο, αφενός από ευγνωμοσύνη (κάποτε με γιάτρεψε από αναιμία και άλλα πολλά!) αφετέρου γιατί είναι τόσο εξαιρετικά χρήσιμη για το χώμα. Φυσικά την τρώμε και σε τσουκνιδόπιτες μέσα στο χειμώνα.

Τα μπιζέλια δίνουν διαρκώς νέα pods, αλλά κάποια άρχισαν να ξεραίνονται. Ηταν η πρώτη φορά που βάλαμε σπόρους μπιζελιού, λιγάκι σαν πείραμα, και ανακαλύψαμε οτι αφενός το ξεβοτάνισμα ήταν σχεδόν ακατόρθωτο (στα 2 χόρτα που βγάζαμε το ένα ήταν μπιζέλι, με αποτέλεσμα να έχουμε ξεριζώσει τα μισά) αφετέρου ήθελαν στήριξη σχεδόν από την αρχή, γιατί πήραν μπόι πολύ σύντομα.

Αλλη μία mandala στα φύλλα του κρίνου. Αστέρια εξάκτινα που βγαίνουν το ένα μέσα από το άλλο, μέχρι να εμφανιστεί το άνθος, λευκό εξάκτινο αστέρι και αυτό. Αλλος ένας ήλιος, με την κατακίτρινη γύρη του να παίζει το ρόλο των ακτίνων.

Πρώτη φορά βλέπω φέτος κάκτους με τόσα λουλούδια - όχι μόνο ανοιχτά, αλλά και έτοιμα να ανοίξουν. Σε τρείς παρόμοιους κάκτους μέτρησα χτες πάνω από 50 μπουμπούκια. Περιμένω, δε, έναν ακόμα να ανθίσει - είναι γεμάτος με δυό σειρές κίτρινα μπουμπούκια. Νομίζω πως χάρηκαν που πέρσι ασχολήθηκα μαζί τους εκτενώς και τους άλλαξα χώμα και γλάστρες.

Στο τέλος του περσινού καλοκαιριού, πέθαναν δύο από τα αγαπημένα μου φυτά, μια βαλεριάνα και μία salvia sclarea. Μεγαλοπρεπής  η δεύτερη, έκανε τον κήπο να ευωδιάζει όταν επιτέλους άνθιζε, αρχές καλοκαιριού. Στενοχωρήθηκα που τις έχασα, και για μέρες σκεφτόμουν πού  θα βρώ άλλες για να βάλω. Μέχρι που κάποια στιγμή πριν από μερικούς μήνες, που είδα μέσα στη γλάστρα της κόκκινης  τριανταφυλλιάς 6 μικρά φυτάκια: τρείς βαλεριάνες, τρείς σάλβιες. Εσπευσα να τις μεταφυτεύσω, φυσικά, σε γλαστράκια αντιστοίχου μεγέθους. Ελαμπα, φαίνεται, τόσο από τη χαρά μου εκείνη την ημέρα, που με ρώτησε ο γιός μου τι συνέβη και είμαι τόσο ασυνήθιστα χαρούμενη. Του είπα. Δεν νομίζω οτι θα ξεχάσω ποτέ το σχόλιό του: "είδες μαμά; όταν θέλεις πολύ κάποια βότανα, αλλά δεν τα απαιτείς, έρχεται η φύση διακριτικά και σου τα δίνει από μόνη της".

Πριν από ένα μήνα ξεκίνησα μικρά σπορεία. Και πάλι πειραματικά. Για καιρό δεν γινόταν τίποτα, τώρα σιγά-σιγά μικρά φυλλαράκια κάνουν την εμφάνισή τους. Κάθε μέρα και κάτι άλλο.

Οπως ακριβώς και στο κλασσικό "πείραμα με τις φακές" που κάνουν τα παιδιά στο δημοτικό (ναι, βάλαμε και φακές στο μπαμπάκι, "αφού μας το είπε η δασκάλα μας")

Ο κήπος με μαθαίνει να περιμένω υπομονετικά τη νέα ζωή, με μαθαίνει να εκτιμώ τις λεπτομέρειες. Τα πάντα εξελίσσονται με  το δικό τους χρόνο. Τα φύλλα του φασκόμηλου δεν έχουν πάντοτε το ίδιο άρωμα. Ενα φυτό που όλο το χρόνο φαίνεται ασήμαντο και καχεκτικό, παίρνει ξαφνικά ένα σήμα από τον ήλιο, την υγρασία, και το dna του, και ανθοφορεί ένα ροζ εκτυφλωτικό αλλά συχρόνως τρυφερό. 

Αλλοτε πάλι, βλέπεις μια πεταλούδα από αυτές που εμπνέουν τους καλλιτέχνες να ζωγραφίζουν νεράιδες, και χαίρεσαι που τίμησε τον κήπο σου... Αλλά αυτή έχει έρθει να  αφήσει τα μικρά της  κόκκινα αυγουλάκια κάτω απ' τα φύλλα του  βρωμερού (αλλά πολύτιμου) απήγανου, κι αυτά γίνονται κάμπιες (πολύχρωμες και πανέμορφες, βεβαίως-βεβαίως) - που αν δεν τις απομακρύνεις μία-μία, όλες, καθώς εμφανίζονται, ξεραίνουν και το πιο θαλερό φυτό! (Φέτος έχουμε απογόνους και του απήγανου: δύο εκατέρωθεν της εξώπορτας,  στην άσφαλτο σχεδόν, και δύο κοντά στο μητρικό φυτό, που τόσο ταλαιπωρήθηκε από τις κάμπιες).

Το κάθε φυτό έχει τα χούγια και την ιστορία του: πώς βρέθηκε στον κήπο, πότε, γιατί, από ποιόν - πότε πρωτοάνθισε, πόσο νερό του αρέσει, με ποιό του αρέσει να είναι δίπλα και ποιό το εκνευρίζει, ποιά ζουζούνια προσελκύει, ποιά απωθεί, πότε ανθίζει, πότε βγάζει νέα φύλλα, πότε τα ρίχνει. Το κάθε ένα έχει τη δική του προσωπικότητα και χάρες όπως και τα μέλη μιας κοινότητας ή μιας οικογένειας, έχει κάνει τη δική του  διαδρομή, και καλείται να συνυπάρξει με άλλα όντα (φυτά, έντομα, ζώα, ανθρώπους) που έχουν άλλες ιδιαιτερότητες, άλλες ιστορίες, άλλες διαδρομές.

Στο μεταξύ, περιμένω το φασκόμηλο ν' ανθίσει, ενώ ο γάτος οσφραίνεται κι αυτός τα άνθη της νεραντζιάς...