Στο κατώφλι του Χειμώνα

Προχωρημένο φθινόπωρο, καθ' οδον για το χειμώνα. Η "σοδειά" μαζεύτηκε, μαζευόμαστε κι εμείς εντός, ανάβουμε φωτιά για να ζεσταθούμε και να γιορτάσουμε. Στο βόρειο ημισφαίριο οι μέρες όλο και μικραίνουν. Τα δέντρα έχουν απεκδυθεί της λαμπερής φθινοπωρινής τους φορεσιάς, και γυμνά διατηρούν την εσωτερική τους θερμότητα. Ολη η ενέργεια κατευθύνεται προς το εσωτερικό, το βάθος, εκεί που βρίσκονται οι ρίζες των δέντρων και όλων των πραγμάτων. Είναι η εποχή των γαιωδών χρωμάτων, των αποχρώσεων του γκρίζου και του καφέ. 

Είναι η εποχή του Υπνου και της Μεγάλης Σιωπής. Ο χειμώνας είναι η εποχή που γεννιούνται τα όνειρα που θα οργανωθούν την άνοιξη, θα υλοποιηθούν το καλοκαίρι, και θα αξιολογηθούν το φθινόπωρο.

Ο σημερινός μας πολιτισμός δεν το αντέχει αυτό. Οι γιορτές του χειμώνα μας θέλουν να βγαίνουμε, να ξενυχτάμε, να ψωνίζουμε, να καταναλώνουμε οινοπνευματώδη (όχι για να ζεσταθούμε, ούτε ως φάρμακο, αλλά) για να "διασκεδάσουμε":   να διασκορπίσουμε και να καταπιέσουμε το φόβο που μας δημιουργεί η έλλειψη φωτός, το κρύο, και το κλείσιμο εντός. Και έτσι δημιουργείται η "εποχιακή κατάθλιψη" που ταλανίζει τόσους συνανθρώπους μας.

Είναι αλήθεια οτι ο χειμώνας μπορεί να είναι μια εποχή τρομακτική. Τα πολύ παλιά χρόνια το ζητούμενο για τους ανθρώπους ήταν απλά να βγούν ζωντανοί από το κρύο και την έλλειψη φρέσκιας τροφής. Η απειλή της επιβίωσης μέσα στο κρύο υπάρχει ακόμα πολύ πολύ βαθειά στο συλλογικό μας υποσυνείδητο, κι ας μην την βιώνουμε σήμερα ως τέτοια (στο δυτικό πολιτισμό τουλάχιστον). Σήμερα αυτά που μας τρομάζουν είναι άλλα. Πέρα από τις συλλογικές απειλές που ενδεχομένως ταλανίζουν τον σημερινό άνθρωπο, την κλιματική αλλαγή, τη μόλυνση και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος/οικοσυστήματος, την επισιτιστική ασφάλεια, κτλ, η απομάκρυνσή του από τη Φύση τον έχει κάνει να φοβάται να έρθει σε επαφή με το σώμα και τα συναισθήματά του. Φοβόμαστε να προσεγγίσουμε ότι πονά, φοβόμαστε το σκοτάδι τόσο εκτός όσο και εντός.

Ο χειμώνας μας καλεί εντός, να δούμε αυτά που δεν φαίνονται. Μας καλεί να ρίξουμε φως στα σκοτάδια, να δούμε οτι μέσα στο σκοτάδι υπάρχει ο σπόρος και η υπόσχεση του φωτός. 

Μας καλεί να δώσουμε την προσοχή μας στις ρίζες μας: στις αρχές μας, στις πεποιθήσεις και στα πιστεύω μας, στις αληθινές μας προθέσεις. Είναι ακριβώς η εποχή που το δέντρο φροντίζει τις ρίζες που θα το στηρίξουν για να είναι γερό και θαλερό την άνοιξη και καρποφόρο το καλοκαίρι. Γι αυτό και κλαδεύουμε τα δέντρα το χειμώνα ("γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μην κοιτάζεις") - οι χυμοί του δέντρου έχουν κατέβει όλοι κάτω να δώσουν τροφή στις ρίζες, και το δέντρο δεν κινδυνεύει να πληγωθεί.

Ο χειμώνας είναι η εποχή των παραμυθιών γύρω από τη φωτιά. Μέσα από τα παραμύθια (και την προφορική παράδοση) ερχόμαστε σε επαφή με τις ρίζες της φυλής μας. Οι ρίζες μας είναι η βάση της ταυτότητάς μας, όπως ακριβώς και στα δέντρα, και απλώνονται τόσο βαθειά και τόσο μακριά όσο οι μακρινότεροι πρόγονοι και οι πιο παλιές από τις ιστορίες μας. Σήμερα πλέον γνωρίζουμε (και από την επιστήμη) το πώς τα δέντρα επικοινωνούν μέσω των ριζικών τους συστημάτων και των μυκορρίζων. Εάν μπορέσουμε να δούμε έτσι και τις ρίζες των ανθρώπινων κοινωνιών, η οπτική μας διευρύνεται πέρα από τα όρια των φυσικών και τεχνητών μας συνόρων, και συνειδητοποιούμε το πώς συνδεόμαστε "υπογείως" με όλα τα ανθρώπινα όντα επάνω στη Γη...

Εικονογράφηση από την Jessica Boehman

Το χειμώνα, λοιπόν, η Γη κοιμάται. Και καθώς κοιμάται, η Γη δεν μπορεί παρά να ονειρεύεται. Στις παραδόσεις των Αβορίγινων της Αυστραλίας, το "Dreamtime" η εποχή του ονείρου, δεν είναι τόσο εποχή όσο περιοχή. Τόπος. Είναι ο τόπος γέννησης όλων των πραγμάτων και των πλασμάτων που υπάρχουν επάνω στη Γη, μια που κάθε τι πριν υλοποιηθεί ήταν ένα όνειρο κάποιου (ονειρευόμαστε να ζήσουμε σε ένα όμορφο σπίτι, για παράδειγμα, και εάν όλα πάνε καλά, καταλήγουμε να ζούμε σε ένα - πρώτα όμως το ονειρευτήκαμε!). Και, όπως τα παραμύθια, τα όνειρα ποτέ δεν είναι γραμμικά.

Οι Αβορίγινες πηγαίνουν παραπέρα: η Γη ονειρεύεται, και οι άνθρωποι ακούν τα όνειρά της και τα εκφράζουν και τα υλοποιούν. Σήμερα περισσότερο από άλλοτε, ίσως, έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που να ακούν τα όνειρα της Γης, και να τα υπηρετούν.