Ηγέτες

Οταν ακούμε ή διαβάζουμε τη λέξη "ηγέτης", στο νου μας έρχεται συνήθως ένας άντρας αρχηγός - αρχηγός κόμματος, κράτους, επανάστασης, κτλ. Από τους ηγέτες (και τις διάφορες κυβερνήσεις) περιμένουμε καθοδήγηση και λύση για τα καθημερινά εθνικά, οικολογικά, οικονομικά, παγκόσμια κτλ προβλήματα που ταλανίζουν τις ζωές μας. Τους αναθέτουμε δηλαδή, εν ολίγοις ή εν πολλοίς, κάποιες από τις μείζονες αποφάσεις της ζωής μας. Στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε αν και τι θα κάνουν για όλα αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως άτομα και ως ανθρωπότητα, γιατί φαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρα οτι "εκείνοι" έχουν τις δικές τους ατζέντες και προτεραιότητες για όλα αυτά, που μπορεί να απέχουν παρασάγγες από τις δικές μας.

Ισως να πρέπει να αναθεωρήσουμε τη σχέση μας με την έννοια του ηγέτη. Να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει για μας τους ίδιους η έννοια της ηγεσίας - τι περιμένουμε από τους ηγέτες, και τι περιμένουμε από τον εαυτό μας.

Ηγούμαι θα πει "δείχνω το δρόμο", ή "προπορεύομαι". Ηγεσία μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα. Οταν αποφασίζεις να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου, να πάρεις δηλαδή την ευθύνη της ζωής σου ο ίδιος, με το παράδειγμά σου (όσο "μικρό" ή αφανές κι αν είναι) ανοίγεις το δρόμο για άλλους να κάνουν το ίδιο. Οταν αποφασίζεις να ζήσεις χωρίς σκουπίδια, για παράδειγμα, με κάποιον τρόπο αυτό θα φανεί και θα επηρεάσει: ίσως εκνευρίσει τους συνεργάτες σου, ίσως σοκάρει τους γονείς σου, ίσως δυσκολέψει τα παιδιά σου. Ισως όμως κάποιοι δοκιμάσουν να ακολουθήσουν το παράδειγμά σου! Οταν αποφασίζεις να μιλήσεις για αυτό - είτε στην παρέα σου, είτε στο σχολείο, είτε πιο δημόσια (γράφοντας, κάνοντας δημόσιες ομιλίες κτλ) - το παράδειγμά σου θα πάει παραπέρα, και θα προβληματίσει εάν δεν επηρεάσει.

Οταν αποφασίζεις να ψάχνεις τις πηγές των ειδήσεων και της ιστορίας, επηρεάζεις θέλοντας και μη, τους γύρω σου, να αναζητούν την αλήθεια πίσω από τα γραφόμενα και τα φαινόμενα. Οταν αποφασίζεις να φύγεις από την πόλη και τον αστικό τρόπο ζωής, το παράδειγμά σου θα γίνει φάρος για κάποιους. Οταν αποφασίζεις να καλλιεργείς την τροφή και τα φάρμακά σου στον μπαξέ σου, προβληματίζεις. Οταν κάποιος σε βλέπει να μαζεύεις τα ξερά φύλλα και σε ρωτάει γιατί ("αφού είναι σκουπίδια") και απαντάς οτι θέλεις να κάνεις κομπόστ και δωρεάν λίπασμα, μπορεί να σε θεωρήσει γραφικό αρχικά, αλλά θα έχεις ανοίξει μια χαραμάδα στο νου του. Οταν ξεκινάς μία συνεταιριστική επιχείρηση, μία αλλιώτικη οργάνωση, μία νέα ομάδα, ένα αλλιώτικο σχολείο, ανοίγεις δρόμους. 

Ανοίγουμε δρόμους όταν καλλιεργούμε τη γη με σεβασμό. Ανοίγουμε δρόμους όταν επιλέγουμε να μορφώσουμε ελεύθερα παιδιά, σκεπτόμενους πολίτες. Ανοίγουμε δρόμους όταν διδάσκουμε το "εμείς" έναντι του "εγώ", ανοίγουμε δρόμους όταν αφυπνίζουμε την περιέργεια μέσα στους ανθρώπους για το πώς θα μπορούσε να είναι "αλλιώς" τα πράγματα. Ανοίγουμε δρόμους όταν ζούμε την αλλαγή που θα θέλαμε στον κόσμο. Ανοίγουμε δρόμους όταν αντιστεκόμαστε και μιλάμε ανοιχτά για την αδικία, για όσα μέχρι τώρα "δεν λέγονται".  Ανοίγουμε δρόμους όταν πρωτοπορούμε. Μιλώντας, γράφοντας, ζώντας.

Είναι αναπόφευκτο οτι ο λόγος μας, το παράδειγμά μας, τα γραπτά μας θα δημιουργήσουν νέα δεδομένα: έμπνευση ή θυμό, ρωγμές στο υπάρχον σύστημα, αλλαγές συνειδητότητας, κύματα επιρροής που δεν ξέρουμε μέχρι πού μπορούν να φτάσουν. Σιγά-σιγά δημιουργούνται ομάδες, δίκτυα, πλατφόρμες ομοϊδεατών που μπορεί να φτάσουν να αγκαλιάσουν όλο τον πλανήτη (τρανό παράδειγμα η περμακουλτούρα).

Εάν κοιτάξουμε γύρω μας με αυτά τα μάτια, θα δούμε στη ζωή μας πολλούς τέτοιους ηγέτες. Ανθρώπους που έχουν όραμα, που έχουν πάρει στα χέρια τη ζωή τους, ανθρώπους που ακέραια ζουν αυτά που πιστεύουν. Ανθρώπους που αναλαμβάνουν τη δύναμή τους, και τη χρησιμοποιούν για το καλό (το προσωπικό ή το κοινωνικό), ανθρώπους που παίρνουν θέση για τα πράγματα. Τη δική τους θέση! Συχνά μας κυριεύει ο φθόνος για όλους αυτούς (και για όσα τολμούν αυτοί και όχι εμείς) και βάζουμε τη ζωή τους στο μικροσκόπιο, ή πάλι τους βλέπουμε απόμακρους σα θεούς. Συχνά τους "σταυρώνουμε", συμβολικά ή πραγματικά, από φόβο ή φθόνο, γιατί ταράζουν τα νερά (της κοινωνίας, του κόσμου, των πεποιθήσεών μας). Οι αληθινοί ηγέτες ουδέποτε υπήρξαν βολεμένοι, τουλάχιστον στην περίοδο της ηγεσίας τους.

Γράφοντας, μιλώντας, ζώντας, ελέγχοντας την καθεστυκυία εξουσία με όποιο πρόσφορο τρόπο, αναλαμβάνοντας την ευθύνη που μας αναλογεί μέσα στη ζωή τη δική μας και της κοινότητας, παίρνοντας θέση, γινόμαστε ηγέτες: του εαυτού μας, πρωτίστως. Με τη στάση αυτή δεν έχουμε πολύ χρόνο για γκρίνιες και αναθέσεις  - ακόμα και ο θυμός μας γίνεται δύναμη δράσης και δίνει καύσιμο στο όραμά μας. Αν μάλιστα μοιράζονται και άλλοι τα οράματά μας, και συντάσσονται σε κοινό αγώνα, τόσο το καλύτερο.