Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Νυελένι 2016 για τη Διατροφική Ανεξαρτησία

Εχουμε φτάσει σε ένα σημείο, ως ανθρωπότητα, που η τροφή (βασική ανθρώπινη ανάγκη και δικαίωμα) δεν είναι εξασφαλισμένο δικαίωμα για όλους τους ανθρώπους της γης. Οι θέλοντες εξουσία επάνω στους συνανθρώπους τους και στον πλανήτη έχουν μετατρέψει την τροφή σε εμπορεύσιμο αγαθό, υποδουλώνοντας με αυτόν τον τρόπο τους πληθυσμούς  της γης μέσω  της αγοραστικής τους ικανότητας προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Ο μέσος αστός που νιώθει "ελεύθερος" να αγοράσει ότι του κάνει κέφι από το σουπερμάρκετ της γειτονιάς του (στην Αθήνα, τη Σιγκαπούρη, το Γιοχάνεσμπουργκ ή το Λονδίνο) είναι στην πραγματικότητα υποδουλωμένος στα σκαμπανεβάσματα του χρηματιστηρίου της τροφής, στις πολιτικές των σουπερμάρκετ, στις αποφάσεις των εταιρειών σποροπαραγωγής, στην χρηματοδότηση της έρευνας των γεωπονικών πανεπιστημίων, στις πολιτικές αποφάσεις των κρατών σχετικά με τη χρήση (και τη φορολόγηση) της αγροτικής γης, κ.ο.κ. 

Το σύστημα παραγωγής και διακίνησης της τροφής μας είναι υπό διάλυση: οι αγρότες που ωθούνται σε μεγάλες μονοκαλλιέργειες ξαφνικά βρίσκονται χρεωκοπημένοι και εξαρτημένοι από συσσίτια για να θρέψουν την οικογένειά τους (στο συνέδριο ακούσαμε οτι συνέβη στους Καναδούς κτηνοτρόφους πριν 2 χρόνια!), οι μικροί ψαράδες ωθούνται στην εκποίηση του εξοπλισμού  και των σκαφών τους γιατί οι τιμές των ψαριών έχουν πέσει από τις πολυεθνικές που κάνουν εκτεταμένες ιχθυοκαλλιέργειες, η παραγωγή εποχιακών λαχανικών βασίζεται ολοένα και σε μεγαλύτερες εισροές χημικών λιπασμάτων λόγω της εξάντλησης των εδαφών, οι μεγάλες εταιρείες επηρεάζουν τις νομοθεσίες των κυβερνήσεων υπερ τους (βλ. νομοθεσία για τους σπόρους στην ΕΕ και στις ΗΠΑ). Επειτα, η παραχώρηση γαιών για εξορύξεις μεταλλευμάτων, μειώνει ακόμα περισσότερο την δυνατότητα παραγωγής υγιούς τροφής: χάνονται γεωργικές και δασικές εκτάσεις, μολύνονται τα υπόγεια και υπέργεια ύδατα, καταστρέφεται η εντομοπανίδα (και γενικώς η πανίδα!) που υποστηρίζει την καλλιέργεια...

Το συνέδριο αυτό (το δεύτερο που γίνεται στην Ευρωπαϊκή ήπειρο) είχε ακριβώς αυτό το θέμα: το πώς θα μπορέσουμε να ανακτήσουμε τη χαμένη μας διατροφική ανεξαρτησία (ή ελευθερία, ή κυριαρχία - με την έννοια οτι όπως ένα κράτος διαθέτει εθνική κυριαρχία, έτσι θα πρέπει να διαθέτει και κυριαρχία επί των διατροφικών του πόρων και διαδικασιών). 

Το συνέδριο είχε 4 θεματικούς άξονες: 

1. μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης της τροφής, 

2. διακίνηση της τροφής (αγορές και αλυσίδες τροφής), 

3. εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες των εργαζομένων περί την τροφή, και 

4. πρόσβαση στα Κοινά Αγαθά και άλλους πόρους. 

Παρουσιάστηκαν οι αλλαγές και οι εξελίξεις στην πολιτική και στη διατροφική σκηνή από το προηγούμενο συνέδριο (2011) μέχρι σήμερα, και συζητήθηκαν πολλά: ιδέες για την περαιτέρω ενημέρωση παραγωγών, διακινητών, και καταναλωτών, ιδέες για τη χάραξη τοπικής, εθνικής, Ευρωπαϊκής και παγκόσμιας πολιτικής, δημιουργία εναλλακτικών δικτύων διανομής (συνεταιρισμοί αγροτών-καταναλωτών, μοντέλα "κοινοτικά υποστηριζόμενης γεωργίας", εκπροσώπηση των περιθωριοποιημένων ομάδων που σήμερα δεν έχουν πουθενά φωνή όπως πρόσφυγες, άστεγοι, αυτόχθονες φυλές, κτλ). 

Στο συνέδριο συμμετείχαν πάνω από 600 άτομα, ακτιβιστές, αγρότες, ερευνητές, ψαράδες, κτηνοτρόφοι, εκπρόσωποι αγροτικών συνεταιρισμών και συνδικάτων, εκπρόσωποι κινημάτων πόλης και ΜΚΟ: 42 εθνικές αποστολές από την Ευρώπη (μαζί με μερικές από την Κεντρική Ασία και την Απω Ανατολή, όπως επίσης εκπροσώπους από Αφρική και Καναδά), και υπήρχε διερμηνεία σε 10 γλώσσες. Οι διοργανωτές δήλωσαν οτι είναι σημαντικό για το κίνημα να μπορούν να ακούγονται αν όχι όλες τουλάχιστον οι περισσότερες γλώσσες, και όχι μόνο οι κλασσικές "αποικιοκρατικές". Την οργάνωση της διερμηνείας είχε η COATI, και χωρίς αυτούς το συνέδριο απλά δεν θα ήταν εφικτό.

Είναι δύσκολο να περιγραφεί η ατμόσφαιρα του συνεδρίου: υπήρχε διάχυτη η αγωνιστικότητα και η χαρά, αλλά αυτό που για μένα θα μείνει ανεξίτηλο ήταν η "βιοποικιλότητα": διαφορετικά έθνη, χρώματα, γλώσσες, διαφορετικά ντυσίματα, πολύχρωμα εθνικά "περίπτερα" με κάθε είδους προϊόντα και υλικά. Μία πολύχρωμη πολυπολιτισμική λαϊκή εξέγερση. Παντού, όπου με όποιον κι αν μιλούσες, τα προβλήματα κοινά: η μείωση των αγροτικών πληθυσμών και η αστικοποίηση, η αρπαγή γης από το κράτος ή/και τις μεγάλες εταιρείες (για εξορύξεις, μονοκαλλιέργειες, γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς, κτλ), η μείωση της αγροβιοποικιλότητας και η απώλεια πολύτιμου γενετικού υλικού (σπόρων, ποικιλιών οπωροφόρων δέντρων, άγριας ζωής), ο εξαναγκασμός νομαδικών πληθυσμών σε μόνιμη εγκατάσταση, τα μεταλλεία... Παντού το κόστος της τροφής να έχει την ανιούσα και συγχρόνως η ποιότητα της τροφής να έχει την κατιούσα. Και παντού η βεβαιότητα οτι όλοι μαζί συσπειρωμένοι, εργαζόμενοι με κοινά οράματα, "θα τα καταφέρουμε".

Κάθε εθνική αποστολή είχε ένα περίπτερο, στο οποίο μπορούσε να εκθέσει υλικό: το Ελληνικό περίπτερο, εκτός από τις αφίσες των διαφόρων κινημάτων και εγχειρημάτων που εκπροσωπούσαμε, προσέφερε σπόρους ντόπιων ποικιλιών, ελιές και τυρί, και μία γκάμα από τα προϊόντα που θα εκλείψουν εάν δεν σταματήσουν οι εξορυκτικές εργασίες στις Σκουριές (όλα ντόπια προϊόντα από παραγωγούς της Μεγάλης Παναγιάς). Ακούστηκε από πολλά στόματα η έκπληξη για την αφθονία και την ποικιλία που επεδείκνυε το περίπτερό μας. Οχι οτι τα άλλα περίπτερα υστερούσαν!

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν δύο εκδρομές: η μία στο ανοιχτό ορυχείο Ρόσα Μοντάνα (που έχει πολλά κοινά με τις δικές μας Σκουριές), για το οποίο δίνεται μεγάλος αγώνας τα τελευταία 15 χρόνια, και μία σε ένα μικρό χωριό όπου οι κάτοικοι έχουν πλήρως υιοθετήσει την οικολογική γεωργία και ζουν σε αρμονία με τη φύση.

Στόχος του σημαντικού αυτού συνεδρίου ήταν να δώσει χώρο και φωνή σε ανθρώπους που μάχονται για το ανθρώπινο δικαίωμα στην τροφή και στην αξιοπρέπεια. Η μεταξύ μας δικτύωση και συνεργασία μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να επιφέρει: εμπνεόμαστε ο ένας από τον άλλον, παίρνουμε δύναμη από τους κοινούς αγώνες, συμμετέχουμε δυναμικά όλοι μαζί στη δημιουργία ενός κόσμου όπου τα βασικά συστατικά της επιβίωσής μας δεν είναι εμπορεύσιμα αγαθά προσιτά στις τσέπες των ολίγων, αλλά άφθονα και διαθέσιμα για όλους.

Θα έπαιρνε πολλές ακόμα λέξεις για να δώσω μία ιδέα των σχεδίων δράσης που συζητήθηκαν. Μπορούν, όμως, να συνοψιστούν σε 3 λέξεις:

Μεταμορφώνουμε, Αντιστεκόμαστε, Χτίζουμε!

Βίντεο που έχουν μέχρι τώρα αναρτηθεί από το συνέδριο, θα βρείτε εδώ, και εδώ.

Μία σημαντική ομιλία από τον εκπρόσωπο της Ρώσικης αντιπροσωπείας, στο κλείσιμο του συνεδρίου, θα βρείτε εδώ.

Στο συνέδριο προβλήθηκαν αρκετές ταινίες σχετικές με το ζήτημα της διατροφικής ανεξαρτησίας. Από την Ελλάδα προβλήθηκαν ταινίες σχετικά με το Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Εναλλακτικής Οικονομίας, μία παλαιότερη ταινία για τις Σκουριές, και ένα μέρος μίας ταινίας σχετικά με τη διατροφή των προσφύγων. Από τη Ρουμανία προβλήθηκε μία ταινία σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι σήμερα αγρότης στη Ρουμανία, και από την Τουρκία προβλήθηκε μία ταινία σχετικά με την τελευταία νομαδική "φυλή" της Τουρκίας (μία εκπρόσωπος της φυλής αυτής ήταν παρούσα και μίλησε σχετικά).

Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε, μεταξύ άλλων, από τον Αστικό Αγρό Χαλανδρίου (ως συνεργατικό διατροφικό εγχείρημα), την Ομάδα Μετάβασης Ακαδημίας Πλάτωνα, την Επιτροπή Αγώνα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού, και την Greenpeace.